Bilirsiniz, pazar günleri küçük ailelerin yaptığı bitme bilmeyen o sıkıcı gezintileri. Haftanın altı günü birbirlerini yerin dibine sokan bu mahlukların kendilerine tanrı tarafından bahşedilen son günde de sahte bir tablo içerisine gömülmeye istekli olmalarını hangi saik açıklayabilir? Aslında gerçekten de, belki bir kız ya da bir erkek çocuğuyla, İstanbul'un cennet kokan köşelerine erişen, elindeki imkanlarını şu kısacık hayatta mutluluğa ayıranlar da vardır. Çünkü bir yaz mevsiminin en sıcak günü olan cumartesini pazara bağlayan gece, bulutların semayı doldurduğunu, artık şehrin ışıkları dolayısıyla neredeyse hiç göremediğimiz yıldızları meçhule gömdüğünü gördükten sonra, ah evet, işte tam o anda, ertesi günün tanrı tarafından kutsanmış, yani bir nevi ilahi bir gün olduğunu anlamamak imkansızdır.
Ertesi gün ayaklandığınızda yaz geceleri hiç kapanmayan o pencerelerin önündeki tül perdenin eski resimlerde ya da macera filmlerinde bulunan eski kalyonların yelkenleri gibi şiştiğini görmek insana bir sevinç verir. Yaşama sevinci! Dışarıdaki hava bahar aylarında mesela bir nisan yağmuru sonrası içimize çekebileceğimiz serinlikten uzaktır, fakat cehennem içerisinde insana tatlı gözüken acı su gibi, çölün ortasındaki bu bulutlu havalar gerçekten de bir vahadır.
Bu pazar günü milyonlarca insanın doğumuna ev sahipliği yapmıştır. Bakışlarımıza göre önemsiz, bakışlara göre mucizevi anları barındıran o saatlerde onlarca güzel çocuğun ağlayışını duyabildiğimiz gibi, dairesinde ölü bulunan gençleri de, 20 yaşında kanser olduğunu bugün öğrenenleri de ve en güzeli aşık olanları da düşenemeyiz. Çünkü insan varolduğu anı kendisiyle yaşar ve dışsallıklar uzağımızdadır. Mutluysak bu yüzden mutluyuz... Çünkü ne kalbimiz, ne de beynimiz tüm olaylara ilgi gösteremiyor, onlara yer veremiyor.
İşte böyle bir gün, eski romanlarda yüzlerinin görünümüyle çeşit çeşit kahramanlara benzetilen fakat bir insan için olabilecek en büyük güzelliklerden birine sahip olan birisiyle, yani erdemiyle anabileceğim bir arkadaşımla beraberdik.
İstikamet, belirsizlikti...
İnsan kendini iyi hissettiğinde belirsizliklere gömülür, en çok da denizin pırıl pırıl sularıyla komşu olan belirsizliklere. Bir minibüs yolu uzağımızdaki atlı köşke inmek zorunda olduğumuzdan değil, gerçekten de ne yapacağımızı bilemediğimizden oraya gitmeye karar verdik. Minibüsün bizi bıraktığı yerden itibaren yürüdüğümüz ağaçlarla kaplı yoldan geçerken denize varacağımız anı hayal etmekten kendimi alamadım. Oysa ki bir İstanbullu için çoktan alışılmış bir görüntü haline gelmesi beklenen o manzara, halen dipdiri ve ilk defa görülüyormuşcasına canlıydı. Küçük teknelerin yanlarında ellerinde gümüş, mavi, yeşil oltalarıyla yosunlar içerisinde talihlerinden habersiz olarak gezinen denizin sakinlerini avlamaya çalışan halbuki bir anlık saadet dileyen kişilerin yanında, yol boyunca gülerken görebileceğiz üstleri çıplak erkekler ve nadiren ortaya çıkan kız çocuklarının seslerini duyabilirdiniz. Her biri tek tek denize atlarken ve boğaz her zamanki sertliğini daha da arttırırken dalgalar belediyenin döktüğü yıllarca bozulması imkansız sert betona vuruyordu hatta yolun kenarındaki otobüs durağına kadar ulaşan bu dalgalar insanların keyiflerine keyif katıyordu.
Pazar gününün güzelliği otomobil sahibi orta sınıf İstanbulluları sahillere çektiği için orta şekerli bir trafik vardı. Hiçbirini umursamadan ama dedikodusunu yapmayı da unutmadan biletleri alıp, sorun çıkartan arama noktasından sonra Atlı Köşkün bahçesini dolaşmaya başlayabildik. Sağdaki merdivenleri şimdi hatırlayamadığım pek çok boş fakat bir o kadar da eğlenceli mevzuyla doldurarak çıkarkan, kafamı boğaza çevirdim. Acaba bizden önce kaç kişi bu merdivenleri çıkmış ve kafasını böylece çevirmişti? Basit bir soru, ve cevabı önemsiz.
Ama hayatımız bu tekrarlardan ibaret değil midir zaten? Babaların yaptıklarını oğullar tekrarlar, sonra onların oğulları, sonra onlarınki... Arada bir akrabalık bağı olmasa da, insanlar neredeyse birbirlerinin aynı, özgünlük koca bir yalan.
Sonunda sergiye girdik. Resimden anlamayan bir öğrenci ve öğrenci eskisinin görsel sanatlarla olan iniltileri ancak film ve dizilerle sınırlı olduğu için, yapacağım yorumların şimdiden kaliteli olmayacağının garantisini verebebilirim.
Batı'ya Yolculuk Türk Resmi'nin 70 yıllık Serüveni
70 yıl bir ömür demek, resimlerin bazıları da bir ömür tekrar tekrar bakılacak derinliğe sahipti. Her bir portrenin karşısında sabit bir şekilde dururken, gerçekte resmin size verdiği görüntüyü değil, o görüntüden yola çıkarak hayalimizde kurduğumuz imgelemleri düşünürüz.
Mesela Ayasofya'nın içini betimleyen bir resme baktığımda, resimde anlatıldığı gibi namaz kılan ihtiyarlar değil, mekanın kokusu zihnimde beliriyor. Ya da unutulmuş bir sahil kıyısını gösteren, bazen acemice, bazen isteyerek biçimsiz çizilmiş masaları, porselen takımlarını gördükçe aklıma ne kadarda kusursuz bir yaşam kurguladığımız geldi. İnadına, bütün resimlerde insanlar pek güzel, ama cidden güzel, sanki bir hayal dünyasında, Türkiye'de değilde, farklı iklimlerin oluşturduğu çeşitli güzellikleri tattığımız bir İstanbul masalındaymışız gibi...
Not: Ne yazık ki bu yazıya başlayalı ve yarım bırakalı çok uzun zaman oldu. En azından kaybolup gideceğine, yayınlayayım dedim. Sergi tarih olalı çok oldu çünkü...
